Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanı Prof. Dr. Metin Özata ile hormonları dengelemenin sırrını açıklıyor.

Hem fiziksel hem ruhsal hayat dengemiz hormonlar tarafından y&ouml;netiliyor. Hashimoto, kilo alma, gizli şeker, ritim bozukluğu, d&uuml;ş&uuml;k tansiyon, depresyon gibi hastalıkların temelinde yine hormonal dengesizlikler yer alıyor. Ve ne yazık ki bir &ouml;nceki nesillere oranla hormonal dengesizlikler her ge&ccedil;en g&uuml;n artıyor. Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanı Prof. Dr. Metin &Ouml;zata bu durumun altını &ccedil;izmek ve toplumu bilin&ccedil;lendirmek adına &ldquo;Sağlıklı Hormonlar Mutlu Yaşam&rdquo; adlı yeni kitabıyla hormonal bozuklukları fonksiyonel bir bakışla mercek altına alıyor. Biz de kendisiyle bir araya gelerek bu dengesizliğin arkasındaki asıl nedenleri ve hormonları dengelemek adına neler yapmamız gerektiğini konuştuk.

Son yıllarda t&uuml;m d&uuml;nyada hormonal hastalıkların sayısı olduk&ccedil;a arttı. Sizce bunun temel nedeni nedir? 

Hormonlar stresten, besinlerden ve &ccedil;evreden etkilenir. Su ve gıdalarla alınan toksik maddeler, hormon gibi davranan kimyasallar, besin yetersizliği, fiziksel ve psikolojik stres ve uykusuzluk, sağlıksız fastfood ve şekerli gıdalar ve bağırsak mikrop dengesinin bozulması hormon dengesini alt&uuml;st eder. Bu nedenle hormon hastalıklarında son yıllarda b&uuml;y&uuml;k artış vardır. Eskiden nadir g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml;m&uuml;z kadınlarda erken menopoz ve erkeklerde erken yaşta testosteron d&uuml;ş&uuml;kl&uuml;ğ&uuml;, sperm azlığı ve hamile kalamama, yani kısırlık artmış durumdadır. Yine k&ouml;t&uuml; beslenme, hareketsizlik ve &ccedil;evresel toksinlerin etkisiyle d&uuml;ş&uuml;k şeker d&uuml;ş&uuml;k tansiyon sendromu, polikistik over hastalığı, Hashimoto hastalığı, ins&uuml;lin direnci, endometriozis, meme fibrokistleri, rahimde myomlar, akne, sperm azalması, erken ergenliğe girme, erkeklerde testosteron azlığı, kanser ve alerjik hastalıklar hızla artmaktadır.

Bağırsaklarımızda bulunan sağlıklı bakterilerin sayısının azalması da hormon hastalıklarını tetikleyen &ouml;nemli bir etkendir. K&ouml;t&uuml; beslenme, uykusuzluk, gelişig&uuml;zel antibiyotik ve ağrı kesici kullanmak bağırsak mikrobiyatası dediğimiz bağırsak bakterilerinin dengesini bozarak başta Hashimoto, polikistik over, ins&uuml;lin direnci ve akne gibi bir&ccedil;ok hormon hastalığının ortaya &ccedil;ıkmasını kolaylaştırmaktadır.

Hormonların v&uuml;cuttaki g&ouml;revini kısaca bizlere &ouml;zetler misiniz? 

Hormonlar, v&uuml;cudumuzda yumurtalık, testis, tiroid ve adrenal bez gibi salgı bezlerinden salgılandıktan sonra v&uuml;cuda haber g&ouml;nderen &ccedil;ok kuvvetli kimyasal postacılardır. V&uuml;cudun sağlıklı olması bunlara bağlıdır. Hormon dengesi sadece &uuml;reme faaliyetlerini (&acirc;det g&ouml;rme, ergenliğe girme, seks) d&uuml;zenlemekle kalmaz, v&uuml;cudun solunum, sindirim, kalp, kas ve iskelet sistemi, metabolizma, bağışıklık sistemi gibi diğer t&uuml;m sistemlerini etkiler. Hormonlar ayrıca beyindeki n&ouml;rotransmitterler denen hormon yapısındaki proteinleri etkileyerek psikoloji, duygu durumu, iştah, v&uuml;cut ısısı ve d&uuml;ş&uuml;nme &uuml;zerinde etkili olur.

Sağlıklı Hormonlar Mutlu Yaşam.jpg

Hormonları olumsuz etkileyen bir&ccedil;ok dış etken bulunmaktadır. Bunlara bir sıralamaya sokarsak en yaygın olan ilk beş tanesi hangisidir?

<ol>
	<li>Gıda ve suyla alınan toksik kimyasallar</li>
	<li>Yanlış beslenme, vitamin ve mineral azlığı</li>
	<li>Kronik stres</li>
	<li>Bağırsak mikrop dengesinin bozulması</li>
	<li>Uykusuzluk, sosyal jet-lag</li>
</ol>

Bu dış ektenlerden en &ccedil;ok etkilenen hormonlar hangisi?

Hemen hemen hepsi etkilenir. Ancak &ouml;zellikle &ouml;nce kortizol ve ACTH dengesi bozulur, sonra tiroid hormonları ve arkasından seks hormonları bozulur.

Hormonları dengede tutmak adına nelere dikkat etmemiz gerekiyor?

Beslenme ve spor dışında uyku işi &ccedil;ok &ouml;nemli. Uykusuzluk hormonları bozar. Stres y&ouml;netimi de &ccedil;ok &ouml;nemli. Stres y&ouml;netimini iyi yapamayanlarda kortizol aksı bozulur ve bir&ccedil;ok hastalığın ortaya &ccedil;ıkmasına neden olur. Modern yaşantıyla birlikte hayatımıza giren cep telefonları, wifi, tablet ve bilgisayarlar, y&uuml;ksek gerilim hatları ve hatta t&uuml;nel kalıp sistemiyle yapılan binada oturmak elektromanyetik alan yaratarak hormonları bozmaktadır. Ayrıca floresan lambalar, bilgisayar ekranı ve her t&uuml;rl&uuml; suni ışık v&uuml;cut sirkadiyen ritmini (biyolojik saati) bozarak hormon hastalıklarına zemin hazırlamaktadır.

Hormonlar ile kilo arasındaki bağdan bahsede bilir misiniz?

Kilo alımının son yıllarda bu kadar artmasının nedeni k&ouml;t&uuml; beslenme, unlu ve şekerli hazır gıda t&uuml;ketiminin artması, hareketsizlik, az su i&ccedil;me, kronik stres, uykusuzluk, ge&ccedil; yatma , kimyasal ve toksik maddeler gibi fakt&ouml;rlerdir.

Hormon bozuklukları da kilo almayı artırır. &Ouml;zellikle ins&uuml;lin direnci, leptin direnci, kortizol y&uuml;ksekliği, tiroid hormon azlığı, prolaktin y&uuml;ksekliği kilo alımını tetikler. Kızlarda polikistik over sendromu hastalığı kiloyu tetikler. Kilo verememenin altında &ccedil;oğunlukla hormon dengesizlikleri vardır. İns&uuml;lin direnci ve kronik strese bağlı kortizol y&uuml;ksekliği en &ccedil;ok g&ouml;r&uuml;len hormon bozukluklarıdır. İns&uuml;lin direncini erkeklerde testosteron d&uuml;ş&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; tetiklerken, kadınlarda testosteron y&uuml;ksekliği tetikler.

Leptin, yağ h&uuml;crelerinden salgılanan ve iştahı kesen bir hormondur. Leptin hormonu kilolularda y&uuml;kselir, bir s&uuml;re sonra iştahı &ouml;nleyemez hale gelir ve iştah artar. Bu duruma leptin direnci denir. Leptin direncinde kilo alımı, yeme atakları, streste y&uuml;kselme, kilo vermede zorluk ortaya &ccedil;ıkar.

Psikolojik stres kortizol&uuml; artırarak yağların karında depolanmasını sağlar. Ayrıca iştahı azaltan leptin hormonu azalır ve iştah artar. İştahı artıran Ghrelin hormonu artarak iştah ve gıda alımı artar. B&ouml;ylece kilo alımı ger&ccedil;ekleşir. Stresten dolayı ortaya &ccedil;ıkan y&uuml;ksek kortizol seviyeleri spor ve iyi beslenenlerde bile kilo vermeyi zorlaştırır. Acıkma atakları artar.

Yapılan hayvan &ccedil;alışmalarında kimyasal maddelerin obeziteyi tetiklediği ve Tip-2 diyabet hastalığına ve yağlı karaciğer hastalığına neden olduğu g&ouml;sterilmiştir. İnsanlarda yapılan &ccedil;alışmalarda da aynı sonuca varılmıştır. Gıdalarda ve suda bulunan kimyasallar kilo almayı tetikler. Bu kimyasallara obejen, yani kilo aldırıcı denir. Pestisitler, fitalat esterleri, ağır metaller, dioksin, poliklorlu bifeniller, furanlar, alkil fenoller ve bisfenoller kilo aldıran kimyasallardır. Bunlar yağ h&uuml;cre sayısını artırır.

V&uuml;cuttaki hormonal dengesizlik hayat kalitemizde ne tip olumsuz değişimlere neden oluyor?

Gizli şeker, ins&uuml;lin direnci, şeker d&uuml;ş&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; ve diyabet; Hashimoto hastalığı, anti-TPO ve anti-tiroglobulin y&uuml;ksekliği; karaciğer yağlanması, safra &ccedil;amuru, safra taşı ve kabızlık (ins&uuml;lin direnci, bağırsak bakteri dengesi bozukluğu, tiroid ve hipotalamo-hipofiz-adrenal aks bozukluğundan); d&uuml;ş&uuml;k tansiyon d&uuml;ş&uuml;k şeker birlikteliği; Polikistik over hastalığı; biyolojik saat bozukluğu (sirkadiyen ritim bozukluğu); tiroid bezinde nod&uuml;l; bağırsak bakteri dengesi (mikrobiyota) bozukluğu; Kemik erimesi (osteoporoz) ve hafif kemik erimesi (osteopeni); Parathormon y&uuml;ksekliği; b&ouml;brek oluşumu bunlardan sadece birka&ccedil;ı.

Hormon dengesizliğe neden olan besinler hangisi?

İ&ccedil;erisinde koruyucu ve glifosat bulunan gıdalar hormonları bozar. Sigara ve alkol de aynı şekilde zararlıdır. Şekerli gıdalar aynı şekilde zararlıdır. Aşırı kahve i&ccedil;mek kortizol ve adrenalin hormonunu artırır. Aşırı &ccedil;ay i&ccedil;enlerde de vitamin ve mineral azlığı oluşur ve bu da hormonları bozar.

&nbsp;

metinozatafoto2.JPG

Bu toksin etkilerden korunmak i&ccedil;in neler yapmamız gerekiyor?

<ul>
	<li>Et yerine bitkiselsebze ağırlıklı beslenmeli.</li>
	<li>Fastfood yerine tencere yemeği yenmeli.</li>
	<li>Cam şişeden su i&ccedil;meli.</li>
	<li>İşlenmiş gıdalardan uzak durmalı.</li>
	<li>Plastik ambalajlardan uzak durulmalı.</li>
	<li>Stre&ccedil; filmlerden uzak durmalı.</li>
	<li>Mikrodalga fırında plastik malzeme kullanmamalı.</li>
	<li>Yağ, sirke, şalgam suyu ve yoğurt i&ccedil;in cam ambalajı tercih etmeli.</li>
	<li>Yeni alınan tekstil &uuml;r&uuml;nleri, giysi, havlu, tiş&ouml;rt mutlaka &ouml;nce yıkanmalı.</li>
	<li>Peynirler stre&ccedil; filmlere sarılıp saklanmamalı.</li>
	<li>Termal k&acirc;ğıt &ccedil;ıktılarından uzak durmalı.</li>
	<li>İşlenmiş et &uuml;r&uuml;nlerinden m&uuml;mk&uuml;n olduğunca uzak durmalı.</li>
</ul>

Peki hormonları resetlemek adına neler &ouml;neriyorsunuz?

Klio kontrol&uuml; &ccedil;ok &ouml;nemli olup fazla kilolar verilmelidir. &Ouml;rneğin, Akdeniz diyeti gibi sağlıklı bir beslenmeye ge&ccedil;ebilirsiniz. Ayrıca d&uuml;zenli egzersiz yapmak; hatta stresten uzaklaşarak yoga, meditasyon ve nefes alma tekniklerine y&ouml;nelebilirsiniz. G&uuml;nde en az 2.5 litre cam şişede su i&ccedil;ilmelidir. Şekerli, unlu, işlenmiş hazır gıdalardan uzak durmalısınız. Erken yatıp erken kalkmak da olduk&ccedil;a &ouml;nemli. Biyolojik saatinize (sirkadiyen ritm) dikkat etmek gerekir.

Mutlu hormonların sırrı

Tags

Tavsiye edilen içerikler

MODA

Hedi Slimane LVMH'nin yeni kreatif direktörü olabilir mi?

LIFESTYLE

#KalptenTasarımlar eğitime destek oluyor

HOMMES

İçine doğan cesaret: Mert Demir

WEDDING

Jacquemus’ün Le Mariage koleksiyonu hakkında bildiğimiz her şey

HOMMES

Remzi: "Tanıdık Yüzler" sergisi 4 Mayıs'a kadar devam ediyor

LIFESTYLE

Emily in Paris’in dördüncü sezonu hakkında bilmeniz gerekenler

Be Well

Sportif ilham: Ünlü isimlerin ilham veren spor rutinleri

MODA

Louis Vuitton 2024 Pre-Fall